ერთი სტატისტიკური წესის ავტომატური რეალიზაციები.

სასრული ავტომატები წარმოადგენენ მეტად მოსახერხებელ ობიექტებს რთული სისტემების მათემატიკური მოდელების ასაგებად. ასეთ სისტემებში მარტივი ობიექტების როლში შეიძლება განხილულ იქნეს როგორც დეტერმინირებული, ასევე ალბათური (სტოქასტური) სტრუქტურის სასრული ავტომატები. სტაციონარულ შემთხვევით გარემოში ავტომატების ქცევით ამოცანებში განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს ისეთი ავტომატები, რომელთა ქცევა მიზანშეწონილია და რომელთა სტრუქტურაშიც არავითარი ინფორმაცია არაა იმის შესახებ, თუ როგორ სტაციონარულ გარემოში უხდებათ მათ ფუნქციონირება. ასეთი ავტომატების სტრუქტურა უნდა უზრუნველყოფდეს სიმეტრიულობის თვისებას: ავტომატის მიერ სხვადასხვა მოქმედების შესრულებისას ავტომატის შესასვლელზე შემავალი სიგნალების ერთი და იგივე მიმდევრობის შემთხვევაში ავტომატის ქცევა უნდა იყოს ერთნაირი. სტაციონარულ შემთხვევით გარემოში ავტომატის ქცევის ამოცანა, როგორც განუზღვრელობის პირობებში რაიმე კრიტერიუმის მიხედვით საუკეთესოს არჩევის ამოცანა, ჩამოყალიბებულ და განვითარებულ იქნა მ. ცეტლინის მიერ [1]. უმარტივეს შემთხვევაში გარემო ავტომატის მოქმედებაზე რეაგირებს ორნაირად: რაიმე ალბათობებით „აჯილდოვებს“ ან „აჯარიმებს“ ავტომატს. გარემოს შესახებ ავტომატს აპრიორული ინფორმაცია არ გააჩნია. ასეთ გარემოში ავტომატის ქცევა ითვლება მიზანშეწონილად, თუ ავტომატის საშუალო მოგება აღემატება ისეთი ავტომატის მოგებას, რომელიც თავის მოქმედებას ირჩევს გარემოს რეაქციებისაგან დამოუკიდებლად და თანაბარალბათურად. მაგრამ, როგორც სხვადასხვა ავტორთა გამოკვლევებმა აჩვენა (იხ. მაგ. [2-5]), ისეთი ავტომატის აგება, რომელიც რაიმე კრიტერიუმის მიხედვით საუკეთესო იქნება ნებისმიერ გარემოში, არარეალურია. აქედან გამომდინარე, მეტად მნიშვნელოვანია ავტომატების ფართო კლასების კონსტრუქციების აგება და მათი ქცევის ძირითადი სტატისტიკური მახასიათებლების გამოსათვლელი ანალიტიკური და რიცხვითი მეთოდების შემუშავება, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას სხვადასხვა პრაქტიკული ამოცანების გადასაწყვეტად. სამაგისტრო ნაშრომში, რეკურენტულ ხდომილობათა თეორიიდან ცნობილი სტატისტიკური წესის: „ან m სიგრძის წარმატებათა სერია, ან l სიგრძის წარუმატებლობათა სერია“ საფუძველზე აგებულია სამი შესაძლებელი რეაქციის მქონე (მოგება, წაგება, ინდიფერენტულობა) სტაციონარულ შემთხვევით გარემოში სასრული ავტომატების კონსტრუქციები (ქცევის ალგორითმები). შემთხვევითი ხეტიალის თეორიის მეთოდებით მიღებულია ფორმულები განსახილველი ავტომატების მოქმედების შეცვლის ალბათობის მაწარმოებელი ფუნქციებისათვის, რომელთა საშუალებითაც გამოითვლება ავტომატების ქცევის ძირითადი სტატისტიკური მახასიათებლები. ნაჩვენებია აგრეთვე, რომ განსახილველი კონსტრუქციების სასრული ავტომატების მიმდევრობა კრებადია იმავე სტრუქტურის უსასრულო (მდგომარეობათა თვლადი რიცხვით) ავტომატებისაკენ და გამოკვლეული და ჩამოყალიბებულია მათი შესაძლებელი ქცევა. აღნიშნულ საკითხებთან დაკავშირებით ჩატარებულია მანქანური ექსპერიმენტები. მოყვანილია მიღებული შედეგების გრაფიკები და ჩატარებულია შესაბამისი ანალიზი.

მიმაგრებული ფაილები: